پرسش :

منظور از تهاجم فرهنگي چيست؟

پاسخ :
تهاجم فرهنگى cultural Invasion »:
مترادف اصطلاح امپرياليسم فرهنگى خبرى يعنى، اعمال قدرت به منظور اشاعه ارزش‏هاى فرهنگى امپرياليسم در ميان ملل جهان سوم و تباه كردن فرهنگ اين ملت ها است. براى ارائه تفسيرى دقيق و كامل از تهاجم فرهنگى، لازم است علاوه بر بررسى معنا و مفهوم آن، علل و ريشه‏ها و ابعاد و شيوه‏ها و ابزارهاى آن نيز شناخته شود.
بررسى معنا و مفهوم تهاجم فرهنگى:
تهاجم فرهنگى به اين معنا است كه مجموعه‏اى سياسى يا اقتصادى، براى اجراى مقاصد خود، به بنيان‏هاى فرهنگى ملّتى هجوم مى‏برد و باورهاى تازه‏اى را به زور و به قصد جايگزينى با فرهنگ و باورهاى ملى آنها، وارد كشور مى‏كند. تهاجم فرهنگى، براى بى‏اعتقاد كردن نسل نو به دين و به اصول انقلابى انجام مى‏گيرد. در واقع، تهاجم فرهنگى دو ركن اساسى و مهم دارد: 1. جايگزين كردن فرهنگ بيگانه به جاى فرهنگ بومى. اين، ادامه همان كارى است كه در دوران پهلوى انجام مى‏گرفت. 2. حمله به جمهورى اسلامى و ارزش‏هاى آن و ارزش‏هاى ملت ايران.
تهاجم فوق‏العاده فرهنگى، اجتماعى و سياسى با ابعاد گسترده‏اى در سرتاسر جهان به چشم مى‏خورد ولى ايران به عنوان كانون بيدارى نهضت‏هاى اسلامى بيش از ديگر كشورها، مورد حمله قرار مى‏گيرد.
علل و ريشه‏هاى تهاجم فرهنگى:
دشمنان اسلام به اين نتيجه دست يافتند كه تا زمانى كه فرهنگ ملّى بر جامعه حاكم است، اجراى هر طرح استعمارى قطعاً شكست خواهد خورد زيرا سلطه سياسى بدون پشتوانه‏هاى فرهنگى، ميسّر نيست. بنابراين، براى تضعيف اسلام و ارزش‏هاى اعتقادى، و همچنين كم‏رنگ ساختن روحيهّ ايثار، جهاد، شهادت، خوداتّكايى و ضديتّ با ظلم، به تخريب فرهنگ ملى كشور پرداختند تا با جايگزين كردن فرهنگ آمريكايى، به ايجاد بحران هويت بپردازند. بر اين اساس، مهم‏ترين علل و ريشه‏هاى تهاجم فرهنگى عبارت است از:
1. پيدايش اسلام انقلابى در ايران و جهان وحاكميت دين در عرصه اداره جامعه.
2. پيروزى انقلاب اسلامى ايران، اساس نظام سلطه را به چالش كشاند. چنانچه «دانيل پاتيس» رئيس انستيتوى پژوهش هاى سياست خارجى آمريكا، در سمينارى (در پاييز سال 1368 در شهر استانبول تركيه) گفت: «ما تا ده سال حساسيت خاصى نسبت به اسلام نداشتيم اما امروز اين طور نيست و همه ما نسبت به اين پديده جديد در ايران و برخى از كشورهاى ديگر، بايد با حساسيت بيشترى برخورد كنيم، امروز مسلمانان به ايران نظر دارند و از آن الگو بردارى مى‏كنند امروز ايران براى مسلمانان به مثابه يك آزمايشگاه است. اگر اين تجربه موفق شود، جسارت مسلمانان كشورهاى ديگر هم بيشتر خواهد شد».(1)
3. جمهورى اسلامى ايران، ام‏القرى و كانون حركت جهانى اسلام شناخته شد.
4. دشمنان در شكست دادن جمهورى اسلامى از طريق تهاجم نظامى و محاصره سياسى اقتصادى شكست خوردند.
شيوه‏ها و ابزارهاى دشمن نيز در تهاجم فرهنگى به انقلاب و اسلام بسيار مهم است. اشاعه فرهنگ فساد و فحشا در ميان جوانان، تضعيف روحانيت با حربه‏هاى تبليغاتى، تحقير و منزوى كردن جريان ادب و هنر و فرهنگ اسلامى و متهم كردن نظام اسلامى به سلب آزادى‏هاى مدنى و ضدّيت با حقوق بشر، از شيوه‏هاى تهاجم فرهنگى است. ترويج و اشاعه دنياطلبى و مادى‏گرايى افراطى، با تبليغ مظاهر زندگى غربى و تبليغ گسترده سكولاريسم (دين‏زدايى)، لائيسيسم (دين پرهيزى)، اومانيسم (انسان مدارى) و تأكيد بر وجود قرائت‏هاى مختلف از اسلام و تضادّ ميان علم و توسعه با دين و اخلاق، از ديگر روش‏هاى تهاجم فرهنگى است.
پى‏نوشت‏
(1) ر. ك: مجلة 15 خرداد، دى ماه 69
پرسمان